Нүүр
-Nyamka-

Хорлон сүйтгэгч програмууд

Цахим орчинд аюул их бий. Өөрийгөө болоод өмч хөрөнгө, хувийн мэдээллээ хамгаалах мэдлэг, чадварыг, мэдээллийн эрин зуунд амьдарч буй хүн бүр зайлшгүй эзэмших шаардлагатай.

Аюул заналхийлэгч, сүйтгэгч програмуудыг нийтэд нь Malware (Malicious software гэсэн үгний товчлол) буюу Хорлон сүйтгэгч програм хангамж гэж нэрлэдэг.

Энгийнээр тайлбарлах юм бол, ийм төрлийн програм нь хууль бус эсвэл зүй бус үйлдэл хийх зориулалттайгаар бичигдсэн код юм.

Энгийн хэрэглэгчдийн хувьд, учруулах хохирол шалихгүйгээс, маш их хэмжээний хооронд янз бүр байдаг бол, албан газруудын хувьд бараг гамшгийн хэмжээний гарз дагуулах нь бий. Ийм төрлийн програм хангамжын хөгжил асар хурдтайгаар явагдаж, өдөр бүр олон зуун шинэ загвар хөгжүүлэгдэн, хувьсан гарч байна.

Анхандаа зөвхөн компьютерийн virus буюу нян гэж нэрлэгддэг байсан бол өнөөдөр олон нэр төрөл, өөр өөрийн зориулалттайгаар хөгжүүлэгдэн гарах болсон. Эдгээрийг ерөнхийд нь ойлгохын тулд тархах хэлбэр болон төрөл зүйлтэй нь эхлээд танилцацгаая.

Тархах хэлбэр

Drive-by download

Анхаарал болгоомжгүй буюу хайхрамжгүй эсвэл мэдлэггүй байдлаасаа шалтгаалан интернэт link буюу холбоосруу хамаагүй хандах, файл татах нь таталтаар дайгдах халдвар авах нөхцлийг бүрдүүлдэг.

Homogeneity

Бүх төхөөмжүүд, 1 сүлжээнд холбогдсон бөгөөд бүгд адил үйлдлийн систем дээр ажиллаж байгаа нь халдвар тархах таатай нөхцөл болдог ба ийм хэлбэрийн тархалтыг төрөлжсөн халдвар гэнэ.

Vulnerability

Vulnerability гэдэг нь Эмзэг байдал, дутагдалтай тал гэсэн үг бөгөөд програм эсвэл системд буй алдааг илрүүлж, түүнийг нь ашиглан халдлага үйлдэж болдог.

Backdoor

Арын хаалга гэж, програм, систем, сүлжээ, хамгаалалт, техникт хөгжүүлэгч нь тусгай зориулалтаар тусгаж өгсөн, далд хэлбэрийн, хандах нээлхийг хэлнэ. Үүнийг нь олж, нэвтэрч чадвал өөр бусад зорилгоор (ихэвчлэн буруу зүйлд) хэрэглэх боломжтой байдаг.

Дайралтын төрлүүд

0-Day

Хөгжүүлэгч болон шалгагч нарын ч олж илрүүлж чадаагүй байгаа алдааг, халдлага үйлдэгч илрүүлээд, ашиглахыг тэг өдрийн дайралт гэнэ.

Exploit

Хөгжүүлэгчид нь олж мэдсэн, дараагийн шинэчлэлтээрээ засахаар төлөвлөн ажиллаж буй алдааг засагдахаас нь урьтаж, уг алдааг нь ашиглан үйлдэх халдлагыг энэ ангилалд хамруулна.

Privilege escalation

Халдлагыг үйлдэгч өөртөө давуу буюу админ эрх авч, дайралтаа гүйцэлдүүлэх боломжыг олж авахыг давуу эрхийн халдлага гэнэ.

Evasion

Булзаарал бүхий халдлага гэдэг нь, хорлон сүйтгэгчдийг илрүүлж, тэднээс хамгаалах системд баригдахгүйгээр нуугдаж чаддаг дайралтын төрөл юм.

Blended threat

Trojan, virus, worms зэрэг олон төрлийн сүйтгэгчдийг дотроо агуулсан, боломжтой бүх л алдаа, дутагдлыг илрүүлж, тэр бүгдийг ашиглан халдлага үйлдэх зорилготой, цогц довтолгоог, холимог халдлага гэнэ.

Мэдэхэд илүүдэхгүй нэршлүүд

Botnet

Интернэт холбогдсон, халдвартай, олон тооны төхөөрөмжүүдийг халдлагын хэрэгсэл болгон ашиглаж байвал үүнийг ботын сүлжээ гэж нэрлэнэ.

Containment

Аюулгүйжүүлэлт - халдварын тархалтыг таслан зогсоож, хохирлын хэмжээг нэмэгдэхээс сэргийлэх ажиллагаа.

Endpoint

Хэрэглэгч(д)ийн төхөөрөмжүүдэд зайнаас холбогдон, сүлжээний аюулгүй байдлыг нь бэхжүүлдэг хамгаалалтын хэлбэр.

Payload

Хорлон сүйтгэгч програм хангамжид агуулагдах гол "сөнөөгч" хэсгийн нэр.

Privilege

Давуу эрх буюу системийг өөрчлөх чадамж.

Track

Халдлагад өртсөн болон өртөж байсныг илтгэх ул мөр.

Zombie

Өт, нян болон хакерийн халдлагад өртсөний улмаас зүй бус үйлдэл хийж, хууль бус зүйлд ашиглагдаж байгаа төхөөрөмжийг Зомби гэнэ.


Threat

Аюул - Алдаа, дутагдал гэх мэт системийн болон програмын ажиллагаанд асуудал үүсгэж болзошгүй, улмаар халдлага үйлдэгдэх нөхцлийг бүрдүүлж болзошгүй доголдол, нүүрлээд буй дайралт, учраад буй хохирлыг нийтэд нь иингэж нэрлэдэг.

APT

Advanced Persistent Threat буюу Дэвшилтэт, тэсвэртэй, аюул учруулагч програм нь системийн хамгаалалтруу довтолж, түүний эсрэг давамгайлал тогтоох чадвартай, хүчирхэг халдварын төрөл юм.


Хорлон сүйтгэгч програм хангамжуудын төрөл, тэдгээрээс хэрхэн сэргийлэх, тэднийг хэрхэн устгах талаар доор товчхон танилцуулах гэж оролдлоо.

Spyware

Тагнах програм хангамж гэдэг нь, хэрэглэгчийн хувийн мэдээллийг өөрт нь мэдэгдэлгүйгээр цуглуулж, 3-дагч этгээдэд дамжуулдаг програм юм. Ингэхдээ хийж буй үйлдлүүдийг тандах, хандаж, хамгаалж, нууцалж буй файлуудад нэвтрэх замаар чухал өгөгдлүүдийг олж авахад төлхүү анхаардаг.

Сэргийлэх

  1. Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
  2. Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
  3. Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
  4. Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол онлайн шалгагчдыг ашиглах;
  5. Татах гэж буй файл, түүнийг түгээгч вебийн хэр найдвартайг судалж байх, ялангуяа торрентоор татах үед бүүр ч хянуур байх хэрэгтэй;
  6. Өөрийн, хувийн бус төхөөрөмж дээр бүртгэлрүүгээ нэвтрэхээс зайлсхийх;

Устгаж цэвэрлэх

Олж илрүүлсэн бол бүрэн устгаж, цэвэрлэсний дараа, төхөөрөмжөө anti-virus програмаар бүрэн шалгуулаарай. Ингэхдээ болж өгвөл Rescue environment буюу системээс гадуур орчинд шалгуулвал сайн шүү.


Virus

Өөрийгөө хувилж, тараах зорилготой програм. Хэрэглэгчийн мэдлээс гадуур ажиллах чадалтай бөгөөд түүний хандсан файл, програм бүрт өөрийгөө халдаах замаар үржиж байдаг. Хүний биед халдагч, нянгийн адил зарчмаар ажилладаг учир түүнтэй адилаар нэрлэсэн. 

Сэргийлэх

  1. Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
  2. Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
  3. Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
  4. Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол онлайн шалгагчдыг ашиглах;
  5. Татаж болон хүнээс дамжуулж авсан файлаа анх удаа нээхийн өмнө anti-virus програмаараа шалгуулж байх, ялангуяа торрентоор татсан бол заавал ч үгүй шалгуулж байгаарай;
  6. USB-р холбогддог, Flash болон бусад төхөөрөмжөөр файл дамжуулж авахаас аль болохоор татгалз, түүний оронд үүлэн технологи, файл дамжуулах үйлчилгээ/веб/ц-шууданг хэрэглэж хэвш. Учир нь ийм үйлчилгээнүүдийн ихэнх нь халдвараас сэргийлж, илрүүлж цэвэрлэх чадамжтай байдаг.

Устгаж цэвэрлэх

Anti-virus програмаар бүрэн шалгуулж, устгуулахаас өөр аргагүй. Учир нь энэ төрлийн хорлон сүйтгэгчид, 1 л халдчихвал маш хурдан, их хэмжээгээр тардаг тул, гараар түүвэрлэн устгах боломжгүй байдаг. Системийн чухал хэсгүүдэд халдсан зэрэг зарим тохиололд anti-virus програм ч дийлэхгүй байх тохиолдол гарна, тэр үед Rescue environment буюу системээс гадуур орчинд шалгуулахаас өөр аргагүй. Энэ нь бага зэрэг төвөгтэй, бас цаг их орж болох тул системийг бүрэн цэвэрлэж, шинээр суулгах (манайхан форматлах гэж хэлдэг) эсвэл анхны төлвийг сэргээх нь илүү амар, хурдан байдаг. Гэвч, ингэвэл бүх файл, програмууд устгагддаг учир, бас л ажиллагаа ихтэйд тооцогдох тал бий.


Worm

Өт нь өөрийгөө програм болон файлруу хуулж, хувилагддаггүй. Харин системрүү халдаж, тухайн системийн ажиллагааг саатуулж, зогсоох зорилготой байдаг ба энэ зорилгодоо хүрэхийн тулд боломжтой бүх дискрүү хуулбараа илгээдэг. Тухайн диск дээр системийг ажиллах боломжгүй болтол хор хөнөөлөө үргэлжлүүлдэг нь амьтны биед халдаж, дотор нь үржин, түүнийг алгуурхнаар, чимээгүйхэн үхүүлж байдаг шимэгч хорхойтой зүйрлэн, өт гэж нэрлэсэн.

Сэргийлэх

  1. Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх. Ялангуяа ц-шуудангаар ирсэн ямар ч файл, холбоосын цаана нуугдаж байж болохыг анхаарах хэрэгтэй;
  2. Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын болон ц-шуудан хяналтын тохиргоонуудыг нь идэвхжүүлэх;
  3. Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж аваарай. Тэгэхдээ internet security зэрэг интернэт орчны хамгаалалттайг нь сонгож хэрэглэвэл зохино;
  4. Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол онлайн шалгагчдыг ашиглах;
  5. Татаж болон хүнээс дамжуулж авсан файлаа анх удаа нээхийн өмнө anti-virus програмаараа шалгуулж байх, ялангуяа торрентоор татсан бол заавал ч үгүй шалгуулж байгаарай;
  6. Файл хадгалдаг, дамжуулдаг бүхий л төрлийн үйлчилгээ, төхөөрөмжөөс хүлээн авч буй файлаа сайтар шалгасны дараа түүнд хандах хэрэгтэй;

Устгаж цэвэрлэх

Энэ төрлийн хорлон сүйтгэгчид нь, үйлдлийн системийн чухал хэсгүүдрүү халддаг тул, гар аргаар хайж олох, устгах нь бараг боломжгүй зүйл юм. Нэгэнт халдсаны дараа зөвхөн сайн anti-virus програмаар л бүрэн цэвэрлэх боломжтой байдаг тул, шалгуулж цаг алдаж байснаас, Rescue environment буюу системээс гадуур орчинд шалгуулсан нь дээр. Энэ нь компьютерийн мэдлэг дутмаг хүнд бага зэрэг хэцүү, цаг үрсэн ажил шиг санагдаж болох тул системийг бүрэн цэвэрлэж, шинээр суулгах (манайхан форматлах гэж хэлдэг) эсвэл анхны төлвийг сэргээх нь илүү амар, хурдан байдаг. Гэвч, ингэвэл бүх файл, програмууд устгагддаг учир, ажиллагаа ихтэйд тооцогдох тал бий. Ажиллагааг хөнгөвчилж, цаг хэмнэх хамгийн энгийн арга нь ойр ойрхон back-up/нөөц үүсгэж байх явдал юм.


Trojan

Албан ёсны, асуудалгүй, цэвэрхэн програм шиг харагдах боловч, ачааллуулмагц далдуур хорлон сүйтгэх үйлдэл гүйцэтгэж чаддаг програмыг троян гэнэ. Троян нь идэвхгүй буюу унтаа байдалтай байгаа үедээ илрэхгүй, аюул учруулахгүй боловч, сэрвэл файлуудыг өөрчлөх, устгах, компьютерийг хянах, удирдах эрхийг халдагчид олгох, хувийн мэдээллийг  гээд л ихээхэн хохирол учруулж чаддаг, хамгийн аюултайд тооцогдоод буй, маш их дэлгэрч байгаа сүйтгэгч юм.

Эртний Грек түүхэнд гардаг, Троя хотынхонд бэлэг болгон бүтээж илгээсэн аварга модон морины хөшөө нь үнэндээ дотроо олон цэргийг агуулсан байсан ба тус хотыг эзлэх төлөвлөгөөний хэсэг байсан гэдэг. Ажиллах зарчим нь уг модон морьтой адил байгаа тул уг хорлон сүйтгэгч програмыг Троян гэж нэрлэжээ.

Сэргийлэх

  1. Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж, шалгаж байх;
  2. Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
  3. Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
  4. Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол онлайн шалгагчдыг ашиглах;
  5. Татаж болон хүнээс дамжуулж авсан файлаа анх удаа нээхийн өмнө anti-virus програмаараа шалгуулж байх, ялангуяа торрентоор татсан бол заавал ч үгүй шалгуулж байгаарай;
  6. USB-р холбогддог, Flash болон бусад төхөөрөмжөөр файл дамжуулж авахаас аль болохоор татгалз, түүний оронд үүлэн технологи, файл дамжуулах үйлчилгээ/веб/ц-шууданг хэрэглэж хэвш. Учир нь ийм үйлчилгээнүүдийн ихэнх нь халдвараас сэргийлж, илрүүлж цэвэрлэх чадамжтай байдаг.
  7. Програм татахдаа аль болохоор хөгжүүлэгчийнх нь вебээс татаж бай. Өөр газраас татсан эсвэл дамжуулж авсан бол, нээхийн өмнө заавал шалгуулж бай;

Устгаж цэвэрлэх

Нэгэнт халдсаны дараа бараг ямар ч anti-virus устгаж дийлэхгүй болдог тул, Rescue environment буюу системээс гадуур орчинд шалгуулахаас өөр аргагүй. Зарим сайн anti-virus програмын сүүлийн үеийн хувилбарууд өөр дээрээ ийм боломжуудыг агуулж байдаг бол, зарим нь тусдаа Rescue disc гаргасан байх ба түүнийг нь үнэгүйгээр татан авч, хэрэглэж болдог. Энэ нь компьютерийн мэдлэг дутмаг хүнд бага зэрэг хэцүү, цаг үрсэн ажил мэт санагдаж болох тул системийг бүрэн цэвэрлэж, шинээр суулгах (манайхан форматлах гэж хэлдэг) эсвэл restore буюу анхны төлвийг сэргээх нь илүү амар, хурдан байдаг. Гэвч, ингэвэл бүх файл, програмууд устгагддаг учир, шалгаж цэвэрлэхээс ч илүү ажиллагаатай гэж тооцогдох нь бий. Ажиллагааг хөнгөвчилж, цаг хэмнэх хамгийн энгийн арга нь ойр ойрхон back-up/нөөц үүсгэж байх явдал юм.


Keylogger

Нууц үг, дансны мэдээлэл зэрэг чухал өгөгдлүүдийг хулгайлах зорилгоор бүтээгдсэн энэхүү програм нь хэрэглэгчийн дарж буй товчнуудыг бүртгэж, мэдээлж байдаг чагнагч төрлийн програм юм.

Сэргийлэх

Worm, virus болон Trojan-с хэрхэн сэргийлэх талаар бичсэн зөвлөгөөг уншаарай.

Устгаж цэвэрлэх

Anti-virus програмууд хялбархан олж, устгаж дөнгөнө. Компьютерийн хэрэглээний дунд төвшний мэдлэгтэй бол, Та өөрөө ч хайж олоод устгачихаж болно.


Dialer

Төхөөрөмжинд холбогдсон дугаар байгаа бол, тэрхүү дугаараас хэрэглэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр, маш өндөр төлбөр гарах дугаарлуу ахин дахин залгаж, өр төлбөрт унагадаг програм/апп.

Сэргийлэх

  1. Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
  2. Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
  3. Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
  4. Суулгах гэж байгаа апп/програм, түүний хөгжүүлэгчийг шалгах, албан ёсны бус веб/дэлгүүрээс татахгүй байх;
  5. Татаж болон хүнээс дамжуулж авсан аппаа суулгахын өмнө anti-virus програмаараа шалгуулж байх, ялангуяа торрентоор татсан эсвэл албан ёсны бус дэлгүүр/вебээс татаагүй бол заавал ч үгүй шалгуулж байгаарай;

Устгаж цэвэрлэх

Аль апп ийм зохимжгүй үйлдэл гаргаж байгааг хайж олоод, түүнийг устгаад, болж өгвөл араас нь системээ 1 бүтэн шалгуулчихад гэмгүй.


Rootkit

Системийн 1 хэсэг болон уусч чаддаг, маш нарийн төвөгтэй хорлон сүйтгэгч програмыг Руткит гэнэ. Зарим нь бүүр системийн гол хөдөлгүүр ч болж чаддаг ба халдлага амжилттай болсны дараа, үүнийг илрүүлэх нь битгий хэл, устгах ч бараг боломжгүй болдог.

Сэргийлэх

  1. Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
  2. Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
  3. Маш сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
  4. Татах, суулгах, нээх/ачааллуулах үйлдэл бүртээ анхаарал сэрэмжтэй хандах;
  5. Онцын шаардлагагүй зүйлс татаж, суулгахгүй байх;
  6. Сэжигтэй санагдсан эсвэл хамгаалалтын шийдлээс аюултай гэж анхааруулсан файл болон програмд хандахаас зайлсхийх;

Устгаж цэвэрлэх

Аль хэдийн системийн 1 хэсэг нь болчихсон учир, цэвэрлэх, устгах гэж оролдвол амжилт олохгүй, харин ч системийг бүр мөсөн гэмтээх аюултай. Тиймээс, системээ шинээр суулгах эсвэл халдлагын өмнөх нөөцийг ашиглан, тэр үеийн төлөврүү сэргээх гэсэн 2 л сонголт үлдэнэ. 


Ransomware

Барьцаалагч програм хангамж нь, өнөө цагт тулгамдаж буй том асуудлуудын 1, маш хурдацтай хөгжиж буй, их аюултай хорлон сүйтгэгч юм. Халдлагын үр дүнд хэрэглэгчдийн файлууд нь хандах боломжгүй болж нууцлагдан түгжигддэг (уншигдахгүй болгож өөрчилдөг) бөгөөд заасан хугацаанд, нэхэмжилсэн мөнгийг (ихэвчлэн крипто) төлөхгүй бол бүгдийг нь устгана гэж сүрдүүлдэг. Ийм төрлийн халдлага нь ихэвчлэн фишингээр дамжин үйлдэгддэг ба төлбөрийг нь тушаасан ч сэргээж өгөхгүй байх тохиолдол их гарч байна.

Сэргийлэх

  1. Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
  2. Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
  3. Маш сайн anti-virus програм, тэр дундаа интернэт орчны хамгаалалт бүхий Internet security хувилбарыг нь сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
  4. Татах, суулгах, нээх/ачааллуулах үйлдэл бүртээ анхаарал сэрэмжтэй хандах;
  5. Онцын шаардлагагүй зүйлсийг нээж, татахгүй байх;
  6. Сэжигтэй санагдсан эсвэл хамгаалалтын шийдлээс аюултай гэж анхааруулсан файл болон програмд хандахаас зайлсхийх;
  7. Таних болон танихгүй хүнээс ирсэн, янз бүрийн ц-шууданд агуулагдах зураг, холбоос, бичлэг, бичвэрийн болон бусад төрлийн файл, програмд хандахдаа болгоомжил. Албан ёсны байгууллагын, баталгаат хаягаас илгээгдсэн эсэх, холбоос нь хаашаа замчилж байгааг, холбоос нь үс үсгийн алдаагүй бичигдсэн эсэхийг, ноцтой болон чухал мэдээлэл агуулсан гэсэн байвал түүнийг үнэн байх боломжтой эсэхэд эргэлз, албан ёсны өөр сувгаар холбогдож тодруулсны дараа л тэдгээрлүү ханд.
  8. Хэрэв сайн anti-virus худалдаж авч хэрэглэх боломжгүй бол, үнэгүй болон тааруу хамгаалалтын шийдэл дээрээ нэмэлтээр anti-malware суулгаж хэрэглээрэй.

Устгаж цэвэрлэх

Anti-virus програмаар тархалтыг нь зогсоож, халдлага үйлдээд байгаа програмыг нь устгаж болно. Гэвч, түгжигдсэн файлуудыг эргүүлэн сэргээнэ гэдэг нилээдгүй ярвигтай асуудал байдаг. Учир нь тэднийг криптографаар нууцласан тул ийм файлуудыг ямар ч програм нээж чадахгүй. Гар аргаар, өргөтгөлийг нь өөрчлөөд ч нэмэргүй.

Гэхдээ, тухайн нууцлаад байгаа өргөтгөлөөр нь хайвал ямар гээч барьцаалагч болохыг нь тайлбарласан нийтлэл зөндөө олдоно. Аз таарвал, сэргээх аргыг нь ч заасан вебүүд болон сэргээх үйлчилгээ үзүүлдэг хувь хүн/албан газрууд бас байдаг. Сэргээлгэхээр болвол, сайтар судлаад, үнэхээр сэргээсэн гэсэн баримт гаргаж өгсний дараа л төлбөрөө тушаадаг юм шүү дээ, хулхи гарууд бас их байгаа сурагтай байна лээ.

Яасан ч төлбөрийг нь тушааж болохгүй шүү!

Үнэхээр чухал файлаа түгжүүлсэн байсан ч, мөнгө өгөх нь сэргээх ямар ч баталгааг бий болгохгүйн дээр, харин ч гэмт хэрэгтнийг өөгшүүлсэн явдал болно гэдгийг анхаараарай.


Grayware

Төхөөрөмжийн ажиллагааг муутгаж, удаашруулж, сааруулдаг програмуудыг энэ ангилалд багтаадаг. Adware болон Spyware-н аль алийг үүнтэй төлөөлүүлж ойлгож болно.

Сэргийлэх

  1. Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж, шалгаж байх;
  2. Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
  3. Anti-virus програм, тэр дундаа интернэт орчны хамгаалалт бүхий Internet security хувилбарыг нь сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
  4. Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол, anti-malware суулгаж ашиглах;

Устгаж цэвэрлэх

Anti-virus програмаараа шалгуулаад, устгачихаж болно. Компьютерийн хэрэглээний мэдлэг дундаас дээгүүр бол, өөрөө хайж олоод устгах ч боломжтой.



Phishing

Фишингийн талаарх дэлгэрэнгүй нийтлэлийг харгалзах нийтлэлээс нь уншаарай.


DDoS

DoS халдлагын талаарх дэлгэрэнгүй нийтлэлийг харгалзах нийтлэлээс нь уншаарай.


Суръя, мэдье гэсэн хүсэл Таньд байвал, бид өөрсдийн мэдлэг, туршлагаас хуваалцах эсвэл хэрэгтэй, зөв мэдээллийг олж, орчуулан хүргэхээс татгалзахгүй. Тиймээс, асуу, хэл, хамтдаа хөгжицгөөе.

Тэгээд бас манай нийтлэлүүдийг хэрэгтэй хүмүүст нь түгээж, тэдэнд ч бас мэдлэг, тусыг хүргээрэй. 


Уг нийтлэл болон манай БЛОГ танд таалагдсан бол манай Fb хуудас болон twitter хуудас дээр биднийг дагаарай!

Баярлалаа!