Цахим орчинд аюул их бий. Өөрийгөө болоод өмч хөрөнгө, хувийн мэдээллээ хамгаалах мэдлэг, чадварыг, мэдээллийн эрин зуунд амьдарч буй хүн бүр зайлшгүй эзэмших шаардлагатай.
Аюул заналхийлэгч, сүйтгэгч програмуудыг нийтэд нь Malware (Malicious software гэсэн үгний товчлол) буюу Хорлон сүйтгэгч програм хангамж гэж нэрлэдэг.
Энгийнээр тайлбарлах юм бол, ийм төрлийн програм нь хууль бус эсвэл зүй бус үйлдэл хийх зориулалттайгаар бичигдсэн код юм.
Энгийн хэрэглэгчдийн хувьд, учруулах хохирол шалихгүйгээс, маш их хэмжээний хооронд янз бүр байдаг бол, албан газруудын хувьд бараг гамшгийн хэмжээний гарз дагуулах нь бий. Ийм төрлийн програм хангамжын хөгжил асар хурдтайгаар явагдаж, өдөр бүр олон зуун шинэ загвар хөгжүүлэгдэн, хувьсан гарч байна.
Анхандаа зөвхөн компьютерийн virus буюу нян гэж нэрлэгддэг байсан бол өнөөдөр олон нэр төрөл, өөр өөрийн зориулалттайгаар хөгжүүлэгдэн гарах болсон. Эдгээрийг ерөнхийд нь ойлгохын тулд тархах хэлбэр болон төрөл зүйлтэй нь эхлээд танилцацгаая.
Тархах хэлбэр
Drive-by download
Анхаарал болгоомжгүй буюу хайхрамжгүй эсвэл мэдлэггүй байдлаасаа шалтгаалан интернэт link буюу холбоосруу хамаагүй хандах, файл татах нь таталтаар дайгдах халдвар авах нөхцлийг бүрдүүлдэг.
Vulnerability
Vulnerability гэдэг нь Эмзэг байдал, дутагдалтай тал гэсэн үг бөгөөд програм эсвэл системд буй алдааг илрүүлж, түүнийг нь ашиглан халдлага үйлдэж болдог.
Дайралтын төрлүүд
0-Day
Хөгжүүлэгч болон шалгагч нарын ч олж илрүүлж чадаагүй байгаа алдааг, халдлага үйлдэгч илрүүлээд, ашиглахыг тэг өдрийн дайралт гэнэ.
Exploit
Хөгжүүлэгчид нь олж мэдсэн, дараагийн шинэчлэлтээрээ засахаар төлөвлөн ажиллаж буй алдааг засагдахаас нь урьтаж, уг алдааг нь ашиглан үйлдэх халдлагыг энэ ангилалд хамруулна.
Privilege escalation
Халдлагыг үйлдэгч өөртөө давуу буюу админ эрх авч, дайралтаа гүйцэлдүүлэх боломжыг олж авахыг давуу эрхийн халдлага гэнэ.
Evasion
Булзаарал бүхий халдлага гэдэг нь, хорлон сүйтгэгчдийг илрүүлж, тэднээс хамгаалах системд баригдахгүйгээр нуугдаж чаддаг дайралтын төрөл юм.
Blended threat
Trojan, virus, worms зэрэг олон төрлийн сүйтгэгчдийг дотроо агуулсан, боломжтой бүх л алдаа, дутагдлыг илрүүлж, тэр бүгдийг ашиглан халдлага үйлдэх зорилготой, цогц довтолгоог, холимог халдлага гэнэ.
Мэдэхэд илүүдэхгүй нэршлүүд
Botnet
Интернэт холбогдсон, халдвартай, олон тооны төхөөрөмжүүдийг халдлагын хэрэгсэл болгон ашиглаж байвал үүнийг ботын сүлжээ гэж нэрлэнэ.
Containment
Аюулгүйжүүлэлт - халдварын тархалтыг таслан зогсоож, хохирлын хэмжээг нэмэгдэхээс сэргийлэх ажиллагаа.
Endpoint
Хэрэглэгч(д)ийн төхөөрөмжүүдэд зайнаас холбогдон, сүлжээний аюулгүй байдлыг нь бэхжүүлдэг хамгаалалтын хэлбэр.
Payload
Хорлон сүйтгэгч програм хангамжид агуулагдах гол "сөнөөгч" хэсгийн нэр.
Privilege
Давуу эрх буюу системийг өөрчлөх чадамж.
Track
Халдлагад өртсөн болон өртөж байсныг илтгэх ул мөр.
Zombie
Өт, нян болон хакерийн халдлагад өртсөний улмаас зүй бус үйлдэл хийж, хууль бус зүйлд ашиглагдаж байгаа төхөөрөмжийг Зомби гэнэ.
Threat
Аюул - Алдаа, дутагдал гэх мэт системийн болон програмын ажиллагаанд асуудал үүсгэж болзошгүй, улмаар халдлага үйлдэгдэх нөхцлийг бүрдүүлж болзошгүй доголдол, нүүрлээд буй дайралт, учраад буй хохирлыг нийтэд нь иингэж нэрлэдэг.
APT
Advanced Persistent Threat буюу Дэвшилтэт, тэсвэртэй, аюул учруулагч програм нь системийн хамгаалалтруу довтолж, түүний эсрэг давамгайлал тогтоох чадвартай, хүчирхэг халдварын төрөл юм.
Хорлон сүйтгэгч програм хангамжуудын төрөл, тэдгээрээс хэрхэн сэргийлэх, тэднийг хэрхэн устгах талаар доор товчхон танилцуулах гэж оролдлоо.
Spyware
Тагнах програм хангамж гэдэг нь, хэрэглэгчийн хувийн мэдээллийг өөрт нь мэдэгдэлгүйгээр цуглуулж, 3-дагч этгээдэд дамжуулдаг програм юм. Ингэхдээ хийж буй үйлдлүүдийг тандах, хандаж, хамгаалж, нууцалж буй файлуудад нэвтрэх замаар чухал өгөгдлүүдийг олж авахад төлхүү анхаардаг.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
- Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
- Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол онлайн шалгагчдыг ашиглах;
- Татах гэж буй файл, түүнийг түгээгч вебийн хэр найдвартайг судалж байх, ялангуяа торрентоор татах үед бүүр ч хянуур байх хэрэгтэй;
- Өөрийн, хувийн бус төхөөрөмж дээр бүртгэлрүүгээ нэвтрэхээс зайлсхийх;
Устгаж цэвэрлэх
Олж илрүүлсэн бол бүрэн устгаж, цэвэрлэсний дараа, төхөөрөмжөө anti-virus програмаар бүрэн шалгуулаарай. Ингэхдээ болж өгвөл Rescue environment буюу системээс гадуур орчинд шалгуулвал сайн шүү.
Virus
Өөрийгөө хувилж, тараах зорилготой програм. Хэрэглэгчийн мэдлээс гадуур ажиллах чадалтай бөгөөд түүний хандсан файл, програм бүрт өөрийгөө халдаах замаар үржиж байдаг. Хүний биед халдагч, нянгийн адил зарчмаар ажилладаг учир түүнтэй адилаар нэрлэсэн.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
- Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
- Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол онлайн шалгагчдыг ашиглах;
- Татаж болон хүнээс дамжуулж авсан файлаа анх удаа нээхийн өмнө anti-virus програмаараа шалгуулж байх, ялангуяа торрентоор татсан бол заавал ч үгүй шалгуулж байгаарай;
- USB-р холбогддог, Flash болон бусад төхөөрөмжөөр файл дамжуулж авахаас аль болохоор татгалз, түүний оронд үүлэн технологи, файл дамжуулах үйлчилгээ/веб/ц-шууданг хэрэглэж хэвш. Учир нь ийм үйлчилгээнүүдийн ихэнх нь халдвараас сэргийлж, илрүүлж цэвэрлэх чадамжтай байдаг.
Устгаж цэвэрлэх
Anti-virus програмаар бүрэн шалгуулж, устгуулахаас өөр аргагүй. Учир нь энэ төрлийн хорлон сүйтгэгчид, 1 л халдчихвал маш хурдан, их хэмжээгээр тардаг тул, гараар түүвэрлэн устгах боломжгүй байдаг. Системийн чухал хэсгүүдэд халдсан зэрэг зарим тохиололд anti-virus програм ч дийлэхгүй байх тохиолдол гарна, тэр үед Rescue environment буюу системээс гадуур орчинд шалгуулахаас өөр аргагүй. Энэ нь бага зэрэг төвөгтэй, бас цаг их орж болох тул системийг бүрэн цэвэрлэж, шинээр суулгах (манайхан форматлах гэж хэлдэг) эсвэл анхны төлвийг сэргээх нь илүү амар, хурдан байдаг. Гэвч, ингэвэл бүх файл, програмууд устгагддаг учир, бас л ажиллагаа ихтэйд тооцогдох тал бий.
Worm
Өт нь өөрийгөө програм болон файлруу хуулж, хувилагддаггүй. Харин системрүү халдаж, тухайн системийн ажиллагааг саатуулж, зогсоох зорилготой байдаг ба энэ зорилгодоо хүрэхийн тулд боломжтой бүх дискрүү хуулбараа илгээдэг. Тухайн диск дээр системийг ажиллах боломжгүй болтол хор хөнөөлөө үргэлжлүүлдэг нь амьтны биед халдаж, дотор нь үржин, түүнийг алгуурхнаар, чимээгүйхэн үхүүлж байдаг шимэгч хорхойтой зүйрлэн, өт гэж нэрлэсэн.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх. Ялангуяа ц-шуудангаар ирсэн ямар ч файл, холбоосын цаана нуугдаж байж болохыг анхаарах хэрэгтэй;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын болон ц-шуудан хяналтын тохиргоонуудыг нь идэвхжүүлэх;
- Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж аваарай. Тэгэхдээ internet security зэрэг интернэт орчны хамгаалалттайг нь сонгож хэрэглэвэл зохино;
- Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол онлайн шалгагчдыг ашиглах;
- Татаж болон хүнээс дамжуулж авсан файлаа анх удаа нээхийн өмнө anti-virus програмаараа шалгуулж байх, ялангуяа торрентоор татсан бол заавал ч үгүй шалгуулж байгаарай;
- Файл хадгалдаг, дамжуулдаг бүхий л төрлийн үйлчилгээ, төхөөрөмжөөс хүлээн авч буй файлаа сайтар шалгасны дараа түүнд хандах хэрэгтэй;
Устгаж цэвэрлэх
Энэ төрлийн хорлон сүйтгэгчид нь, үйлдлийн системийн чухал хэсгүүдрүү халддаг тул, гар аргаар хайж олох, устгах нь бараг боломжгүй зүйл юм. Нэгэнт халдсаны дараа зөвхөн сайн anti-virus програмаар л бүрэн цэвэрлэх боломжтой байдаг тул, шалгуулж цаг алдаж байснаас, Rescue environment буюу системээс гадуур орчинд шалгуулсан нь дээр. Энэ нь компьютерийн мэдлэг дутмаг хүнд бага зэрэг хэцүү, цаг үрсэн ажил шиг санагдаж болох тул системийг бүрэн цэвэрлэж, шинээр суулгах (манайхан форматлах гэж хэлдэг) эсвэл анхны төлвийг сэргээх нь илүү амар, хурдан байдаг. Гэвч, ингэвэл бүх файл, програмууд устгагддаг учир, ажиллагаа ихтэйд тооцогдох тал бий. Ажиллагааг хөнгөвчилж, цаг хэмнэх хамгийн энгийн арга нь ойр ойрхон back-up/нөөц үүсгэж байх явдал юм.
Trojan
Албан ёсны, асуудалгүй, цэвэрхэн програм шиг харагдах боловч, ачааллуулмагц далдуур хорлон сүйтгэх үйлдэл гүйцэтгэж чаддаг програмыг троян гэнэ. Троян нь идэвхгүй буюу унтаа байдалтай байгаа үедээ илрэхгүй, аюул учруулахгүй боловч, сэрвэл файлуудыг өөрчлөх, устгах, компьютерийг хянах, удирдах эрхийг халдагчид олгох, хувийн мэдээллийг гээд л ихээхэн хохирол учруулж чаддаг, хамгийн аюултайд тооцогдоод буй, маш их дэлгэрч байгаа сүйтгэгч юм.
Эртний Грек түүхэнд гардаг, Троя хотынхонд бэлэг болгон бүтээж илгээсэн аварга модон морины хөшөө нь үнэндээ дотроо олон цэргийг агуулсан байсан ба тус хотыг эзлэх төлөвлөгөөний хэсэг байсан гэдэг. Ажиллах зарчим нь уг модон морьтой адил байгаа тул уг хорлон сүйтгэгч програмыг Троян гэж нэрлэжээ.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж, шалгаж байх;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
- Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
- Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол онлайн шалгагчдыг ашиглах;
- Татаж болон хүнээс дамжуулж авсан файлаа анх удаа нээхийн өмнө anti-virus програмаараа шалгуулж байх, ялангуяа торрентоор татсан бол заавал ч үгүй шалгуулж байгаарай;
- USB-р холбогддог, Flash болон бусад төхөөрөмжөөр файл дамжуулж авахаас аль болохоор татгалз, түүний оронд үүлэн технологи, файл дамжуулах үйлчилгээ/веб/ц-шууданг хэрэглэж хэвш. Учир нь ийм үйлчилгээнүүдийн ихэнх нь халдвараас сэргийлж, илрүүлж цэвэрлэх чадамжтай байдаг.
- Програм татахдаа аль болохоор хөгжүүлэгчийнх нь вебээс татаж бай. Өөр газраас татсан эсвэл дамжуулж авсан бол, нээхийн өмнө заавал шалгуулж бай;
Устгаж цэвэрлэх
Нэгэнт халдсаны дараа бараг ямар ч anti-virus устгаж дийлэхгүй болдог тул, Rescue environment буюу системээс гадуур орчинд шалгуулахаас өөр аргагүй. Зарим сайн anti-virus програмын сүүлийн үеийн хувилбарууд өөр дээрээ ийм боломжуудыг агуулж байдаг бол, зарим нь тусдаа Rescue disc гаргасан байх ба түүнийг нь үнэгүйгээр татан авч, хэрэглэж болдог. Энэ нь компьютерийн мэдлэг дутмаг хүнд бага зэрэг хэцүү, цаг үрсэн ажил мэт санагдаж болох тул системийг бүрэн цэвэрлэж, шинээр суулгах (манайхан форматлах гэж хэлдэг) эсвэл restore буюу анхны төлвийг сэргээх нь илүү амар, хурдан байдаг. Гэвч, ингэвэл бүх файл, програмууд устгагддаг учир, шалгаж цэвэрлэхээс ч илүү ажиллагаатай гэж тооцогдох нь бий. Ажиллагааг хөнгөвчилж, цаг хэмнэх хамгийн энгийн арга нь ойр ойрхон back-up/нөөц үүсгэж байх явдал юм.
Keylogger
Нууц үг, дансны мэдээлэл зэрэг чухал өгөгдлүүдийг хулгайлах зорилгоор бүтээгдсэн энэхүү програм нь хэрэглэгчийн дарж буй товчнуудыг бүртгэж, мэдээлж байдаг чагнагч төрлийн програм юм.
Сэргийлэх
Worm, virus болон Trojan-с хэрхэн сэргийлэх талаар бичсэн зөвлөгөөг уншаарай.
Устгаж цэвэрлэх
Anti-virus програмууд хялбархан олж, устгаж дөнгөнө. Компьютерийн хэрэглээний дунд төвшний мэдлэгтэй бол, Та өөрөө ч хайж олоод устгачихаж болно.
Dialer
Төхөөрөмжинд холбогдсон дугаар байгаа бол, тэрхүү дугаараас хэрэглэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр, маш өндөр төлбөр гарах дугаарлуу ахин дахин залгаж, өр төлбөрт унагадаг програм/апп.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
- Сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
- Суулгах гэж байгаа апп/програм, түүний хөгжүүлэгчийг шалгах, албан ёсны бус веб/дэлгүүрээс татахгүй байх;
- Татаж болон хүнээс дамжуулж авсан аппаа суулгахын өмнө anti-virus програмаараа шалгуулж байх, ялангуяа торрентоор татсан эсвэл албан ёсны бус дэлгүүр/вебээс татаагүй бол заавал ч үгүй шалгуулж байгаарай;
Устгаж цэвэрлэх
Аль апп ийм зохимжгүй үйлдэл гаргаж байгааг хайж олоод, түүнийг устгаад, болж өгвөл араас нь системээ 1 бүтэн шалгуулчихад гэмгүй.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
- Маш сайн anti-virus програм сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
- Татах, суулгах, нээх/ачааллуулах үйлдэл бүртээ анхаарал сэрэмжтэй хандах;
- Онцын шаардлагагүй зүйлс татаж, суулгахгүй байх;
- Сэжигтэй санагдсан эсвэл хамгаалалтын шийдлээс аюултай гэж анхааруулсан файл болон програмд хандахаас зайлсхийх;
Ransomware
Барьцаалагч програм хангамж нь, өнөө цагт тулгамдаж буй том асуудлуудын 1, маш хурдацтай хөгжиж буй, их аюултай хорлон сүйтгэгч юм. Халдлагын үр дүнд хэрэглэгчдийн файлууд нь хандах боломжгүй болж нууцлагдан түгжигддэг (уншигдахгүй болгож өөрчилдөг) бөгөөд заасан хугацаанд, нэхэмжилсэн мөнгийг (ихэвчлэн крипто) төлөхгүй бол бүгдийг нь устгана гэж сүрдүүлдэг. Ийм төрлийн халдлага нь ихэвчлэн фишингээр дамжин үйлдэгддэг ба төлбөрийг нь тушаасан ч сэргээж өгөхгүй байх тохиолдол их гарч байна.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж харж, шалгаж байх;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
- Маш сайн anti-virus програм, тэр дундаа интернэт орчны хамгаалалт бүхий Internet security хувилбарыг нь сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
- Татах, суулгах, нээх/ачааллуулах үйлдэл бүртээ анхаарал сэрэмжтэй хандах;
- Онцын шаардлагагүй зүйлсийг нээж, татахгүй байх;
- Сэжигтэй санагдсан эсвэл хамгаалалтын шийдлээс аюултай гэж анхааруулсан файл болон програмд хандахаас зайлсхийх;
- Таних болон танихгүй хүнээс ирсэн, янз бүрийн ц-шууданд агуулагдах зураг, холбоос, бичлэг, бичвэрийн болон бусад төрлийн файл, програмд хандахдаа болгоомжил. Албан ёсны байгууллагын, баталгаат хаягаас илгээгдсэн эсэх, холбоос нь хаашаа замчилж байгааг, холбоос нь үс үсгийн алдаагүй бичигдсэн эсэхийг, ноцтой болон чухал мэдээлэл агуулсан гэсэн байвал түүнийг үнэн байх боломжтой эсэхэд эргэлз, албан ёсны өөр сувгаар холбогдож тодруулсны дараа л тэдгээрлүү ханд.
- Хэрэв сайн anti-virus худалдаж авч хэрэглэх боломжгүй бол, үнэгүй болон тааруу хамгаалалтын шийдэл дээрээ нэмэлтээр anti-malware суулгаж хэрэглээрэй.
Устгаж цэвэрлэх
Anti-virus програмаар тархалтыг нь зогсоож, халдлага үйлдээд байгаа програмыг нь устгаж болно. Гэвч, түгжигдсэн файлуудыг эргүүлэн сэргээнэ гэдэг нилээдгүй ярвигтай асуудал байдаг. Учир нь тэднийг криптографаар нууцласан тул ийм файлуудыг ямар ч програм нээж чадахгүй. Гар аргаар, өргөтгөлийг нь өөрчлөөд ч нэмэргүй.
Гэхдээ, тухайн нууцлаад байгаа өргөтгөлөөр нь хайвал ямар гээч барьцаалагч болохыг нь тайлбарласан нийтлэл зөндөө олдоно. Аз таарвал, сэргээх аргыг нь ч заасан вебүүд болон сэргээх үйлчилгээ үзүүлдэг хувь хүн/албан газрууд бас байдаг. Сэргээлгэхээр болвол, сайтар судлаад, үнэхээр сэргээсэн гэсэн баримт гаргаж өгсний дараа л төлбөрөө тушаадаг юм шүү дээ, хулхи гарууд бас их байгаа сурагтай байна лээ.
Яасан ч төлбөрийг нь тушааж болохгүй шүү!
Үнэхээр чухал файлаа түгжүүлсэн байсан ч, мөнгө өгөх нь сэргээх ямар ч баталгааг бий болгохгүйн дээр, харин ч гэмт хэрэгтнийг өөгшүүлсэн явдал болно гэдгийг анхаараарай.
Grayware
Төхөөрөмжийн ажиллагааг муутгаж, удаашруулж, сааруулдаг програмуудыг энэ ангилалд багтаадаг. Adware болон Spyware-н аль алийг үүнтэй төлөөлүүлж ойлгож болно.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж, шалгаж байх;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
- Anti-virus програм, тэр дундаа интернэт орчны хамгаалалт бүхий Internet security хувилбарыг нь сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
- Anti-virus хэрэглэх боломжгүй бол, anti-malware суулгаж ашиглах;
Устгаж цэвэрлэх
Anti-virus програмаараа шалгуулаад, устгачихаж болно. Компьютерийн хэрэглээний мэдлэг дундаас дээгүүр бол, өөрөө хайж олоод устгах ч боломжтой.
Adware
Хэрэглэгчид хүчээр тулган, шахаж сурталчилгаа харуулдаг програм. Веб хуудас дуудах үед, шинэ цонх эсвэл цонхон дотор булан тохой, дэлгэцийн голд гээд овоороод гараад ирдэг, замбараагүй олон сурталчилгаа нь уг програмын гайных. Төхөөрөмж дээр суудаг төрөл ч бий, хөтчийг халдварлуулдаг төрөл ч бий.
Сэргийлэх
- Элдэв link/холбоосоор орохгүй байх, орохын өмнө нягталж, шалгаж байх;
- Систем болон anti-virus програмаа тогтмол шинэчлэж, байнгын хяналтын тохиргоог нь идэвхжүүлэх;
- Anti-virus програм, тэр дундаа интернэт орчны хамгаалалт бүхий Internet security хувилбарыг нь сонгож хэрэглэх, болж өгвөл хөгжүүлэгчийнх нь албан ёсны вебээс худалдаж авах;
- Хөтөч дээрээ сурталчилгаа хаадаг өртгөтгөл суулга. Жишээлбэл, AdBlock; Өөрөөсөө сурталчилгаа хааж чаддаг, хурд сайтай хөтөч сонирхох бол ЭНД дараарай.
- Суулгаж буй програм/аппынхаа сонголтыг анзаарч, сурталчилгаа шахагч суулгах сонголт байвал түүнийг цуцлаж байх;
Устгаж цэвэрлэх
Хайж олоод устгахад л болчихно. Гэхдээ, зарим ярвигтай хувилбар нь өөр аппууд дээр заваан мэдээллээ хуулсан байдаг шүү. Тэр тохиолдолд, тэдгээрээс нь холбосон бүртгэлээ салгаад, мэдээллийг нь цэвэрлэх эсвэл устгаад шинээр суулгаарай. Бүртгэлд хуулагдсан байгаа тохиолдолд, бүртгэл дээрээсээ цэвэрлэчихэж бас болно.
Phishing
Фишингийн талаарх дэлгэрэнгүй нийтлэлийг харгалзах нийтлэлээс нь уншаарай.
DDoS
DoS халдлагын талаарх дэлгэрэнгүй нийтлэлийг харгалзах нийтлэлээс нь уншаарай.
Суръя, мэдье гэсэн хүсэл Таньд байвал, бид өөрсдийн мэдлэг, туршлагаас хуваалцах эсвэл хэрэгтэй, зөв мэдээллийг олж, орчуулан хүргэхээс татгалзахгүй. Тиймээс, асуу, хэл, хамтдаа хөгжицгөөе.
Тэгээд бас манай нийтлэлүүдийг хэрэгтэй хүмүүст нь түгээж, тэдэнд ч бас мэдлэг, тусыг хүргээрэй.
Уг нийтлэл болон манай БЛОГ танд таалагдсан бол манай Fb хуудас болон twitter хуудас дээр биднийг дагаарай!
Баярлалаа!
Төстэй нийтлэлүүд
Subscribe Our Newsletter
0 Response to "Хорлон сүйтгэгч програмууд"
Post a Comment
САНАМЖ: Зочдын үлдээсэн сэтгэгдэлд уг блогын админ(ууд) хариуцлага хүлээхгүй бөгөөд нэргүй (unknown) зочдын сэтгэгдэлд хариулт өгөхгүйг анхаарна уу.